Brachyterapia HDR raka przełyku
Dr n. med. Wojciech Burchardt
Zakład Brachyterapii, Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu
Brachyterapia wysokiej mocy dawki (ang. HDR – high dose rate) jest sprawdzoną i bezpieczną metodą leczenia guzów przełyku. Dzięki jej zastosowaniu możemy bezpiecznie zwiększyć dawkę promieniowania łącznie z dawką podawaną z pól zewnętrznych (tzw. teleradioterapii), ponadto przeprowadzić leczenie w krótkim czasie, ochraniając zdrowe narządy w klatce piersiowej, takie jak: serce, płuca i rdzeń kręgowy. Jednakże brachyterapia rzadko ma charakter samodzielnej, radykalnej terapii raka przełyku. Może być wykorzystana tylko w leczeniu niewielkich guzów wewnątrzprzełykowych, niekwalifikujących się do innych form leczenia.
Zastosowanie tej metody w raku przełyku ma głownie charakter paliatywny, czyli ma na celu zmniejszenie objawów, takich jak problemy w połykaniu (dysfagia), ból czy nawracające zwężenie w okolicy protezy. W przypadku dysfagii o średnim nasileniu zastosowanie brachyterapii wewnątrzprzełykowej zmniejsza problemy w połykaniu i daje lepszy komfort życia w porównaniu do wprowadzenia protezy przełykowej. Zostało to udowodnione w wieloośrodkowym badaniu klinicznym [1]. Leczenie rozpoczyna się od znieczulenia gardła, następnie wprowadza się plastykową rurkę (aplikator, Ryc. 1) przez usta do przełyku, w okolicę guza.
![rrryc1](https://www.brachyterapia.com/wp-content/uploads/2023/06/rrryc1.jpg)
Ryc. 1 Zapakowany sterynie aplikator do brachyterapii wewnątrzpełykowej o średnicy 6 mm.
Założenie może być przeprowadzone na sali terapeutycznej wyposażonej w tomograf komputerowy lub aparat do rentgenodiagnostyki. W przeciwnym razie pacjent musi opuścić salę z aplikatorem założonym przez usta do przełyku i zostać przewieziony do odpowiedniej pracowni.
Następnie lekarz onkolog radioterapeuta wyznacza obszar leczony w komputerowym systemie planowania analizując wykonane badanie diagnostyczne (RTG lub TK), prezentowane objawy oraz dostarczoną dokumentację (Ryc. 2).
![rrryc2](https://www.brachyterapia.com/wp-content/uploads/2023/06/rrryc2.jpg)
Ryc. 2 Obraz tomografii komputerowej (TK) klatki piersiowej u pacjenta z aplikatorem w przełyku z widocznym rozkładem dawki promieniowania (koncentryczne linie w różnych kolorach).
Po zakończeniu planowania leczenia, pacjent jest podłączany do aparatu brachyterapeutycznego (Ryc. 3) wyposażonego w źródło promieniotwórcze (najczęściej Iryd-192). Napromienianie jest przeprowadzane do momentu podania wcześniej ustalonej dawki w sali terapeutycznej (bunkier), jest niewyczuwalne dla pacjenta i trwa od 5 do 20 minut. Po leczeniu aplikator jest usuwany, a pacjent po krótkiej obserwacji może wrócić do domu tego samego dnia.
![rryc4](https://www.brachyterapia.com/wp-content/uploads/2023/06/rryc4.jpg)
Ryc.3 Przykładowy aparat do brachyterapii HDR (afterloader).
Jeśli konieczne jest zastosowanie kilku frakcji brachyterapii, powtarzane są wszystkie etapy od wprowadzenia aplikatora do napromieniania. Cały proces trwa od 25 do 60 minut i może być znacznie skrócony jeżeli wszystkie etapy leczenia wykonywane są na jednej sali.
Zmniejszenie dolegliwości pojawia się stopniowo od kilku dni do kilku tygodni po brachyterapii.
Przypisy:
- Homs MY V, Steyerberg EW, Eijkenboom WMH et al. Single-dose brachytherapy versus metal stent placement for the palliation of dysphagia from oesophageal cancer: Multicentre randomised trial. Lancet 2004;364(9444):1497–504.