Kim jesteśmy

Co to jest brachyterapia?

Brachyterapia to jedna z technik napromieniania (radioterapii) wykorzystująca bliskie i bardzo bliskie umiejscowienie izotopu promieniotwórczego (źródła promieniowania) w okolicy guza nowotworowego lub loży po jego usunięciu. Technicznie rzecz biorąc, konieczne jest wcześniejsze umieszczenie specjalnego aplikatora w leczonym obszarze. To zadanie zespołu kierowanego przez lekarza. Dopiero później, na podstawie planu leczenia przygotowanego przez fizyka medycznego, źródło promieniowania zostaje zdalnie wprowadzone do aplikatora. Jest ono kierowane przez specjalny komputer. „Rozprowadza” on promieniowanie w taki sposób, żeby pokryć nim cały obszar wymagający leczenia. Wyjątkiem są implanty stałe (uLDR – ang. ultra-low dose rate), które wprowadzane są ręką lekarza wykonującego zabieg, również według wcześniejszego, indywidualnie przygotowanego planu leczenia.

Podsumowując, żeby przeprowadzić brachyterapię, potrzebny jest:

Aplikatory

Dostępnych jest wiele różnych aplikatorów. Możemy je podzielić na śródtkankowe i kontaktowe, a te ostanie na dojamowe i powierzchniowe. W zależności od narządu, w którym znajduje się lub znajdował się guz nowotworowy, oraz od lokalnej anatomii możemy wybrać odpowiedni aplikator z naszego arsenału.

Aplikatory śródtkankowe wykonywane są indywidualnie w trakcie każdego procesu leczenia. Najczęściej wykorzystuje się je u chorych na raka stercza, prącia, piersi, wargi, dna jamy ustnej i języka oraz nowotwory ginekologiczne.

Aplikacja polega na wprowadzeniu specjalnych drenów lub igieł w obszar, który powinien zostać napromieniony. Podczas tego zabiegu pacjent jest znieczulony. Zaletą jest dopasowanie dawki promieniowania indywidualnie dla każdego chorego, chroniąc jednocześnie tkanki zdrowe, niewymagające napromieniania. Leczenie takie trwa dużo krócej niż konwencjonalna radioterapia. Wadą jest inwazyjny charakter zabiegu, wymagający znieczulenia. Jednak u znakomitej większości chorych jest to terapia bardzo bezpieczna i skuteczna.

Aplikatory dojamowe dostarczane są obecnie przez producentów sprzętu do brachyterapii. Stosowane są głównie u chorych na nowotwory ginekologiczne

Jednak pacjenci wymagający leczenia w obszarze przełyku czy oskrzela również mogą być poddani brachyterapii z wykorzystaniem specjalnych aplikatorów dojamowych. U kobiet z nieoperacyjnym rakiem szyjki macicy stosowany jest tandem (aplikator złożony z dwóch części), który zakładany jest do kanału szyjki macicy (część nr 1) oraz do pochwy (część nr 2).

Dostępnych jest kilka typów aplikatorów typu tandem. Najbardziej znane i rozpowszechnione są aplikator Fletchera-Williamsona oraz ring (zdjęcie). Ponadto w uzupełniającym leczeniu raka trzonu macicy (tj. po operacji ginekologicznej) stosowany jest cylinder dopochwowy.

Aplikatory powierzchniowe mogą być dostarczone przez producenta lub wykonane indywidualnie na podstawie wycisku silikonowego lub druku 3D. Stosuje się je obecnie głównie w leczeniu raków skóry.

Jednak często mogą być stosowane śródoperacyjnie lub wszędzie tam, gdzie geometria obszaru leczenia jest trudna np. podniebienie twarde.

Planowanie leczenia

Zastanawiające może być, w jaki sposób zaprogramowany komputer steruje źródłem promieniowania w aplikatorze. Jest to możliwe dzięki połączeniu nowoczesnego obrazowania, czyli tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub ultrasonografii (Ryc. *~) z bardzo skomplikowanymi algorytmami obliczeniowymi, dzięki którym można „zaprojektować” trójwymiarowy rozkład dawki w zależności od potrzeb. Możliwe jest również wykorzystanie kilku rodzajów obrazowania, których obrazy są nakładane obrazy na siebie (fuzja).

Oczywiście za wszystkim stoi zespół ludzi przygotowanych do wykonywania skomplikowanych zadań, jakim jest prowadzenie leczenia onkologicznego z wykorzystaniem promieniowania jonizującego. W skład tego zespołu wchodzą lekarze – specjaliści radioterapii onkologicznej, fizycy medyczni, pielęgniarki i technicy elektroradiologii. Do zespołu może dołączyć lekarz innej specjalności np. ginekolog, chirurg lub urolog, a anestezjolog prowadzi znieczulenie pacjenta. Niezmiernie istotna jest praca sekretarek medycznych i koordynatorów, trzymających pieczę nad odpowiednim skoordynowaniem diagnostyki i leczenia pacjenta, oraz sanitariuszy, odpowiedzialnych za utrzymanie porządku. Skomplikowany i precyzyjny sprzęt wymaga kosztownego serwisu oraz wymiany, a cała procedura musi odbywać się w specjalnych pomieszczeniach, łączących cechy sali operacyjnej i bunkra terapeutycznego.

Nowoczesne techniki leczenia wykorzystywane we współczesnej onkologii wymagają skuteczności i precyzji. W brachyterapii jest to osiągane dzięki skoordynowaniu pracy całego zespołu, który wspomaga się zaawansowanymi technologiami i sprzętem. Jednak praca tego zespołu nie może być odczłowieczona. Jednym z zadań Polskiego Towarzystwa Brachyterapii jest przypominanie, że najważniejsi w całym procesie leczenia są pacjenci.